Aan de buitenzijde van het kerkgebouw aan de Walzijde staat de heilige Bartholomeus met vilmes, het instrument waarmee hij om het leven werd gebracht en de marteldood stierf. Het is het enige buitenbeeld in de stad Schoonhoven.
Dat deze katholieke parochie van oudsher aan de H. Bartholomeus is toegewijd vindt zijn oorzaak daarin, dat deze heilige de patroon is van de leerlooiers die, in een Gilde verenigd, voor de tapijtwevers en de edelsmeden de belangrijkste nering boden. Heel toepasselijk heeft Schoonhoven dan ook een Velleblootstraat.
Dat deze apostel van Jezus Christus patroon van deze gemeente is, heeft een diepe zin gekregen.
De oud-katholieke parochie van Schoonhoven namelijk is een heel kleine parochie, gemeten naar het aantal leden en gemeten naar de grootte van het kerkgebouw. Zij treedt niet op de voorgrond. Datzelfde geldt voor Bartholomeus. Hij was een van de twaalf apostelen, maar zeker niet de meest genoemde. Maar door zijn stille werk is de gemeente van Christus groot geworden over de wereld. Ook het kleine onopvallende werk is dienstig voor de opbouw van Gods Koninkrijk op aarde! Daarin is Bartholomeus een voorbeeld.
DE SCHUILKERK IN DE NES
Terug in de tijd en dan praten we over het einde van de 17e eeuw. Een zekere rust kwam er tijdens het pastoraat van Van Wijckersloot van 1675-1699. Er werd het een en ander geregeld en uit de opgaven van kerkelijke bijdragen en uit overmakingen blijkt dat verscheidene parochianen gegoede weldoeners waren. Het was ook in die tijd dat de kostbare kerksieraden, die er nu nog zijn, werden geschonken of aangekocht. In 1690 werd er geld ingezameld om het kerkhuis te verfraaien. Een nieuwe altaaropstand werd aangebracht, die tot aan de afbraak (1905) in het kerkje heeft gestaan.
Na het overlijden van pastoor Van Wijckersloot werd pastoor Lansing aangesteld. Hij behoorde tot de driehonderd pastoors en andere priesters die in 1701 trouw bleven aan de toenmalige katholieke aartsbisschop Codde. Er ontstonden moeilijkheden, die het voorspel betekenden van de stichting van een rooms-katholieke parochie naast de bestaande parochie.
Meer over de algemene geschiedenis van de Oud-Katholieke Kerk in Nederland vindt u op de site: https://oudkatholiek.nl/oud-katholiek/geschiedenis/
LATERE TOEVOEGINGEN
Waardevolle toevoegingen van de laatste jaren, die in het huidige kerkgebouw nog aanwezig zijn en te bewonderen:
- een uniek frans kistorgel, dat in ca. 1880 werd gebouwd door familie Mintier en Gloton uit Nantes. De klank van het instrument is verrassend en doet denken aan de beroemde orgelmaker Cavaillé-Coll uit Parijs;
-een Louis seize vesperstoel (in bruikleen);
-een gebrandschilderd raam achter het altaar, waarin afgebeeld de verrezen Christus en de symbolen van de vier evangelisten.
Eind 19e eeuw is het droevig gesteld met de financiën van de parochie en met de toestand van het kerkgebouw.
Maar dan overlijdt in 1890 pastoor Johannes Verhey, die sinds zijn emeritaat in Schoonhoven woonde. Hij legateert fl.11.000,- om tot aankoop of bouw van een nieuwe kerk met pastorie over te gaan. Maar dit legaat was belast. Overleg kost veel tijd en de zaak blijft slepen tot in juni 1904 eindelijk met de bouw van een nieuwe kerk en pastorie begonnen kan worden. De hoofdgevel van beide gebouwen zal nu aan De Wal komen te liggen, De totale bouwkosten bedroegen fl. 14.770,16 en een halve cent.
NIEUWE RESTAURATIE
Een paar jaar geleden werd de parochie opnieuw geconfronteerd met een droevige toestand van kerk en pastorie. Aangezien de financiële middelen zeer beperkt waren werd er van alle betrokkenen extra grote inspanningen gevergd om kerkgebouw en pastorie te behouden.
En dat dit gelukt is, is te zien aan het interieur van dit kerkgebouw. Het is weer teruggebracht in de staat zoals het bij de bouw bedoeld was. De originele lambrisering is achter de betimmering vandaan gehaald en hersteld. Ook het Jugendstil voorfront van het altaar is weer te voorschijn gehaald. Al met al een mooi resultaat.
Mede door subsidies van de landelijke Oud-katholieke kerk, de gemeente Schoonhoven, het Prins Bernhardfonds en giften van particulieren is deze historische kerkplek, gewijd aan de H.Bartholomeus behouden gebleven tot dienst aan God en de mensen.
Uit de oude kerk werden naar de nieuwe overgebracht: de beelden, de communiebank en de herenbank. Op 16 mei 1905 werd de kerk ingewijd door Aartsbisschop G. Gul.
Op het nog braakliggende terrein achter de nieuwe kerk en de pastorie worden drie woningen gebouwd, die later eigendom zijn van de parochie.